Τρίτη 2 Αυγούστου 2016
Στο πλαίσιο αυτό, οι αστικές επαναστάσεις του 18ου και 19ου αιώνα, αποτέλεσαν προσπάθεια υπέρβασης όχι των κατεστημένων δομών εξουσίας, αλλά των μέσων που οι δομές αυτές αποκτούσαν λειτουργικό χαρακτήρα. Βέβαια, λειτουργικό χαρακτήρα αποκτά κάθε μορφή εξουσίας, πόσο μάλλον όταν η τελευταία εκφράζει την οργανωμένη κοινωνία σε θεσμικό επίπεδο. Η διαφορά δεν εντοπίζεται στην εννοιολόγηση των δομών και της λειτουργικότητας, αλλά στο κατά πόσο η ίδια η λειτουργία της εξουσίας, σε οποιονδήποτε τομέα, ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, όχι διαιρώντας αλλά συνταυτίζοντας την έννοια της ανάγκης με τις εκάστοτε απαιτήσεις κλάδων και ομαδοποιήσεων.
To επίκεντρο της πολιτικής, γύρω από το οποίο οικοδομείται η έκφραση των κοινωνικών συμφερόντων, δεν είναι η θεσμική διαδικασία στο ανώτερο της επίπεδο αλλά η οργάνωση της συμμετοχικής πολιτικής στο κατώτερο επίπεδο, διακλαδώνοντας την δυναμική της σε ανώτερα κλιμάκια. Με άλλα λόγια, η πολιτική ως καλώς νοούμενη συλλογική διαδικασία λήψης αποφάσεων με γνώμονα το κοινό συμφέρον, αδυνατεί να εκφραστεί αυτόνομα στην κορυφή της θεσμικής ιεραρχίας, εάν πρώτα δεν έχει εξασφαλίσει την νομιμοποίηση της αποτελεσματικής δραστηριότητάς της βάσης λειτουργίας των κατώτερων τμημάτων, τα οποία δραστηριοποιούνται σε νευραλγικούς τομείς καθημερινής αναπαραγωγής του εκάστοτε συστήματος πολιτικής αρχής.
Η αυτονόμηση της ιεραρχικής κορυφής και η εφαρμογή πολιτικών αντίθετων στην νομιμοποίηση της βάσης, αποτελεί αντίθεση του συνταγματικού κεκτημένου των σύγχρονων κοινωνιών. Δεν εντοπίζεται η αντίθεση στην διπρόσωπη πολιτική κατά την εναλλαγή θέσεων στον εξουσιαστικό θώκο αλλά στην αδυναμία εφαρμογής των συνταγματικών υποχρεώσεων, έναντι ατόμων και συλλογικοτήτων, με πρόσχημα την αδυναμία προσαρμογής στις απαιτήσεις της πραγματικότητας. Η αντίθεση αυτή δεν είναι προνόμια ενός πολιτικού ρεύματος ή συνόλου κομμάτων. Είναι το αποτέλεσμα υπονόμευσης της έννοιας της πολιτικής, ως λειτουργήματος. Η επαγγελματοποίηση των στελεχών της ιεραρχικής κορυφής και η αναπαραγωγή της ως ελίτ, είναι η προνομιακή διαπλοκή, οικονομίας και πολιτικής, ως παραχώρησης προτεραιότητας στην οικονομία και μετατροπή της δεύτερης (της πολιτικής) σε πυλώνα νομιμοποίησης της πρώτης.
Κανένα πολιτικό ρεύμα δεν επιβιώνει αυτόνομα, χωρίς κοινωνικές αναφορές, παρά μόνο είτε προσκολλώντας στην οικονομική ελίτ ως γρανάζι αναπαραγωγής αυτής, είτε μετατρέποντας την πολιτική του σε εξουσιαστική δομή, εντάσσοντας προγράμματα και πρόσωπα, σε τμήματα της κυρίαρχης τάξης εντός του κράτους. Ταυτόχρονα με την διαδικασία αυτή, ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας, αγνοώντας τον ρόλο τους στην αναγκαιότητα ελέγχου των τεκταινομένων και συμμετοχής στην λήψη των αποφάσεων, εκμηδενίζονται ασυνείδητα ως υποκείμενα και μετατρέπονται συνειδητά σε ατομικά γρανάζια του οικονομικού συστήματος, αποτελώντας αριθμούς σε μία διαδικασία η οποία αποφασίζεται εκ των προτέρων, άνωθεν. Άμεση και έμμεση φορολογία, μέτρηση καταναλωτικής δύναμης, μετακύλιση ιδιωτικών χρεών σε συλλογικούς φορείς άνευ γνωμοδότησης των αρμόδιων οργάνων για την χρησιμότητα αντίστοιχων ενεργειών, μηδενική ή παραπλανητική ενημέρωση για ζητήματα οικονομίας-κράτους, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων αστικών κοινωνιών, με πυραμιδωτή ιεράρχηση των εξουσιών.
Το αποφασιστικό βήμα για την επαναξιολόγηση των αποτελεσμάτων της πολιτικής διαχείρισης, είναι ο έλεγχος νομιμότητας των ιεραρχιών εξουσίας όχι με βάση την νομοθεσία την οποία θεσπίζει η εκάστοτε πολιτική ελίτ αλλά με βάση τις απαιτήσεις των μελών μίας κοινωνίας, απαιτήσεις που αντανακλούν το κοινωνικό συμφέρον, στενά οικονομικό και ευρύτερα συλλογικό. Η συντεχνιακή ανάγνωση των συλλογικών απαιτήσεων με αντιπαραγωγική αντίληψη, αποτελεί καρκίνωμα στο σύνολο των προοδευτικών και δημοκρατικών αντιλήψεων περί δια-τμηματικού συλλογικού συμφέροντος, πόσο μάλλον περί εθνικού συμφέροντος. Επομένως, το τελευταίο δεν εντάσσεται σε μία σειρά προνομιακών επιλογών έναντι της ιεραρχικής κορυφής. Εάν συνέβαινε αυτό, η εξέλιξη θα ήταν ανάλογη, δηλαδή συντεχνιακές μορφές εξουσίας, στο ανώτερο επίπεδο θεσμικής λειτουργίας θα παρασιτούσαν σε βάρος των μη-προνομιούχων στρωμάτων και η μέχρι τότε ελίτ θα ανέπτυσσε κριτική αντιπολίτευση για την καταγγελία των δράσεων της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων.
Ο συνδυασμός και η επιχείρηση υπέρβασης των αντιθέσεων μίας κοινωνίας, βρίσκεται στο επίκεντρο της αξιακής τοποθέτησης των προοδευτικών, δημοκρατικών και κοινωνικά φιλελεύθερων πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες αναζητούν διεξόδους τόσο στις οικονομικές επιταγές όσο και στις πολιτικές επιδιώξεις, με γνώμονα την κοινωνική δυναμική που αναπτύσσεται. Η προφανής στις μέρες μας έλλειψη κοινωνικής δυναμικής, δεν είναι η φυσική εξέλιξη της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, αλλά η τεχνητή εκμηδένιση της πολιτικής ως μέσω έκφρασης μιας σειράς αναγκαιοτήτων, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Η επανάσταση της πολιτικής είναι η μόνη εναλλακτική επιλογή, ικανή να επαναδιατυπώσει το πλαίσιο λειτουργίας των σύγχρονων κοινωνιών. Η διέξοδος στην σημερινή κυριαρχούσα αντίδραση, δεν μπορεί να είναι η αντιμετώπιση της κατάστασης με τα ίδια μέσα, αλλά η οριστική χάραξη διαφορετικής ηθικής και προσεκτική επιλογή λύσεων, που θα τείνουν στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής μέσα από ένα πλέγμα υπερβάσεων. Επίκεντρο μίας τέτοιας επανάστασης στην πολιτική, δεν μπορεί παρά να είναι η Δημοκρατία και ο Άνθρωπος.
Τα λόγια της Μάργκαρετ Θάτσερ έχουν διαρκή αξία:
«Η αξία της πολιτικής, χωρίς την πρωτοκαθεδρία στην λήψη και εφαρμογή αποφάσεων αυτής, είναι αξία κάλπικη και υποκριτική»
Αντώνης Χαριστός
Ιστορικός-Δημοσιογράφος
