Με τα τούτα και με κείνα το Brexit λειτούργησε ως ιδεολογικός καταλύτης. Ξεσκόνησε τους ιδεολογικούς μανδύες και φανέρωσε την ύπαρξη ή ανυπαρξία των ευρωπαϊκών αστεριών στην στολή του καθένα μας. Κυριότερα, δε, λειτούρησε ως το μήλο της Έριδος εντός της ίδιας ιδεολογικής παράταξης που πρωτοστάτησε στην ιδέα της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, την Δεξιά. Επί του συγκεκριμένου την δίχασε αφενός σε εθνοκρατιστές δεξιούς και σε φεντεραλιστές δεξιούς, δημιουργώντας ένα ντιμπέιτ αντίστοιχο με αυτό που βίωσε η Αμερική στα τέλη του 1700. Αλλά με ρόλους πολύ περισσότερο…παλαιοορθόδοξους.

Αναλυτικότερα, όπως τέθηκε το δίλημμα υπό την ανάγνωση των εθνοκρατιστών, πρόκειται για μια επιλογή μεταξύ μιας σοσιαλίζουσας γραφειοκρατικής Ε.Ε και μιας Ε.Ε ελεύθερων και ανεξάρτητων κρατών. Δεν θα μπορούσε, ωστόσο, το δίλημμα αυτό παρά να λειτουργεί ως ένδειξη επιεικούς ιστορικής ασχετοσύνης και ιδεολογικής κρίσης, φανερώνοντας τον ψευτογενή του χαρακτήρα.

Καταρχάς, να διευκρινίσουμε ότι κάθε δεξιός που σέβεται τον εαυτό του δεν επιθυμεί την ευρωπαϊκή καθεστηκυϊα τάξη. Η Ε.Ε ως έχει είναι ένα γραφειοκρατικό κτήνος που αργοκινείται, ανύμπορο να ακολουθήσει τις εσωτερικές και διεθνείς εξελίξεις. Κατεξοχήν παράδειγμα είναι η ελληνική κρίση, στο ξέσπασμα της οποίας οι Ευρωπαίοι ηγέτες βρέθηκαν χωρίς δικαιϊκή βάση δράσης, αφού η ΣΛΕΕ δεν επέτρεπε παρεμβάσεις πέραν από νομισματικού χαρακτήρα. Οι επικυρώσεις των Οδηγιών είναι πολλών ταχυτήτων και τα χαωδώς διαφορετικά φορολογικά και διοικητικά καθεστώτα νοθεύουν τον διευρωπαϊκό ανταγωνισμό, ενώ σκοπός ακόμη και για κάποιον που δεν επιθυμεί την πολιτική ενοποίηση είναι να συμβεί το ακριβώς αντίθετο. Πρωτίστης σημασίας είναι η ανάγκη ριζικής μεταμόρφωσης της Ε.Ε που μόνο μέσω της περαιτέρω εμβάθυνσης μπορεί να γίνει.

Αλλά, εδώ παύση! Να ξεκαθαρίσουμε κάτι, διότι εδώ ακριβώς – σε αυτήν την παρανόηση – έγκειται η ρίζα της παρεξήγησης. Όταν λέμε περισσότερη εμβάθυνση εννοούμε μια διαδικασία μεταφοράς αρμοδιότητας προς τα πάνω και προς τα κάτω, εκχώρηση και διάχυση που συντελείται ταυτόχρονα. Δηλαδή: με την εκχώρηση των κυριαρχικών αρμοδιότητων του το κράτος αυτό θα μετατραπεί σε Πολιτεία στο αντίστοιχο Ευρωπαϊκό ομοσπονδιακά κράτος που θα γεννηθεί. Το δεύτερο θα έχει την δική του ομοσπονδιακή κυβέρνηση, ομοσπονδιακό κοινοβούλιο και ομοσπονδιακό ανώτατο δικαστήριο (που υπάρχει ήδη στην Ε.Ε). Ταυτόχρονα, θα συντελεστεί διάχυση αρμοδιότητας προς τα κάτω στην κάθε μία Πολιτεία να ορίζει είτε αφενός μέσα στα όρια που έχει θέσει η ομοσπονδιακή δράση συγκεκριμένα δράσεις και κανόνες που την αφορούν, είτε αφετέρου να θέτει υπό αμφισβήτηση των θεμένο σε αυτήν κανόνα από την ομοσπονδία. Σημειωτέον δε ότι πρώταγμα των Ευρωπαϊων ρεπουμπλικανών είναι η πάση θυσία διατήρηση της αρχής της επικουρικότητας. Με άλλα λόγια, της ομοσπονδιακής παρέμβασης σε ζητήματα που θεωρείται ότι δεν μπορούν να επιλυθούν παρά μόνον σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Για παράδειγμα, όπως συμβαίνει και βάσει του Αμερικανικού Συντάγματος, το Κογκρέσο μπορεί να νομοθετεί για ζητήματα σχετικά με την οικογένεια. Να ορίζει τους όρους της διατροφής, λόγους διαζυγίου κτλ. Ωστόσο, εναπόκειται στην κάθε Πολιτεία πώς θα ορίσει την οικογένεια, αν δηλαδή θα αποδεχεθεί το γάμο των ομοφυλοφίλων, περαιτέρω προϋποθέσεις υιοθεσίας κτλ. Το ίδιο για τα ποινικά αδικήματα και εξαιρετικά για τους φορολογικούς συντελεστές.

Τελευταίο ανάχωμα των αμφισβητούντων είναι το παραδοσιακό τους ρητορικό καταφύγιό όταν τα επιχειρήματα στρατηγικής μηδενίζουν: η προστασία της εθνικής πολιτισμικής κληρονομιάς. Καταρχάς, δεν μπαίνω καν σε αιμοτολογικές αναλύσεις, νομίζω είναι αυτονόητο ότι δεν είμαστε απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων. Ως πολιτισμικοί συνεχιστές από την άλλη να διευκρινίσω πως περισσότερο μοιάζουμε στους Ρωμιούς της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας παρά στους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες του Χρυσού Αιώνα. Γίνεται συνεπώς ευκόλως, ελπίζω, αντιληπτό πως ο πολιτισμός ως στεγνό μέγεθος αποτελεί μια μεταβλητή, ένα μέγεθος διαρκώς μεταβαλλόμενο στον χωροχρόνο, δίχως να υπάρχει μια αρχική θέση που έτσι ορίστηκε και τέτοια πρέπει να παραμείνει, δίνοντας πάτημα και σιωπηρή εξουσία στον κάθε ημιμαθή να αυτοανακυρηχθεί ως προστάτης του. Άλλο είναι το ζήτημα πως συγκεκριμένες κοινωνιολογικές δομές φανερώνουν ανθεκτικότητα στον χρόνο και δείχνουν να εξυπηρετούν το κοινωνικό σώμα στο οποίο επενεργούν. Εκεί, απαντήσαμε στην προηγούμενη παράγραφο. Εξάλλου, αν αρέσκεστε σε προσομοιώσεις αρχαιοελληνικού κατηχητικού πάρτε μια πάσα: οι Αρχαίοι ημών (όλων των Ευρωπαίων) πρόγονοι χρησιμοποιούσαν την λέξη «συναλλάττω» με τριπλή σημασία: α) κάνω εμπόριο, β) προωθώ πολιτισμό γ) εξελίσσομαι. Η μαθηματική ευστροφία των αρχαίων δεν τους επέτρεπε να μιλούν αστοχώντας λεξιλογικά. Οι ίδιοι έιχαν διαπιστώσει την μαγεία της προόδου, όπως αυτή επέρχεται δια της πολιτισμικής ανταλλαγής, που την θεωρούσαν διαρκή. Γκολ.

Και για όσους βγάζουν το δεξιόμετρο για να μετρήσουν το ιδεολογικό μας ύψος τους παραπέμπουμε στα τέλη του 1700 στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, όπου φεντεραλιστές και ρεπουμπλικάνοι πλακώνονταν για τον τρόπο δόμησης της αμερικανικής ομοσπονδίας. Με Χάμιλτον και Τζέφερσον αντιστοίχως μες στο ρινκ, ο αγώνας έγινε για μια ομοσπονδία των γραφειοκρατών ή του λαού. Κέρδισαν οι δεύτεροι. «Πέρασαν» την επικουρικότητα.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν από τους πρώτους που τάχθηκαν υπέρ του Ευρωπαϊκού Οράματος, εκφράζοντας ατσάλινη στήριξη στην «Pan Europa» του Coudenhove-Kalergi, το πρώτο μανιφέστο της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης. Ένα action plan που αργότερα στήριξαν Einstein και Adenauer. Είμαι πεπεισμένος ότι στην όψη των εθνοκρατιστών θα έβλεπαν τo πραγματικά κωμικοτραγικό μαζί τους, ότι παρά την παραδοσιακή (και καλά κάνουν) επιμονή τους για γνώση της Ιστορίας του τόπου και των Ιδεών τους, η λήθη τους ήταν γρηγορότερη των επικλήσεών τους. Και αυτό σκοτώνει την Ευρώπη. Την αφήνει ακέφαλη. Πεταμένη και έρμαιο στα χέρια είτε του κεκριμμένου φασισμού των γραφειοκρατών φεντεραλιστών είτε του απροκάλυπτου οπισθοδρομισμού των φοβικών εθνοκρατιστών.


Σταύρος Μπακόλας